In het voorjaar komen de eikenprocessierupsen weer tevoorschijn. Van eind april tot half augustus kan de rups voor ongemak zorgen. In 2018 en 2019 was de plaag landelijk groot en moeilijk te beheersen. In de afgelopen jaren lukte het steeds beter om de eikenprocessierupsen te bestrijden. U leest hier meer over de mogelijke overlast, onze bestrijdingsaanpak en de mogelijkheden om uzelf te beschermen.

Melding doen

De aanpak van de eikenprocessierups in Winterswijk kunt u een interactieve kaart(externe link) zien. Hierop kunt u ook nieuwe locaties melden en onze acties op uw melding volgen.

Ziet u een nest met eikenprocessierupsen op een plek waar dit veel overlast veroorzaakt? Kijk dan op de interactieve kaar(externe link)t van ROVA of de locatie al bij ons bekend is. Mocht de locatie nog niet zijn aangemeld, dan kunt u dat doen.

Wanneer er veel meldingen zijn, pakt de gemeente de plekken aan waar de gezondheidsrisico's het grootst zijn, bijvoorbeeld bij schoolpleinen of druk bezochte loop- of fietspaden.

Provinciale wegen

Provincie Gelderland is verantwoordelijk voor de bestrijding van de eikenprocessierups in bomen langs provinciale wegen. In Winterswijk hebben we een aantal provinciale wegen, zoals Rondweg Zuid, Rondweg West, Groenloseweg N319, Misterweg N318, Kottenseweg N319 en Vredenseweg N820. Wanneer er langs deze wegen overlast door de eikenprocessierups is, meld dit dan bij het Provincieloket via (026) 359 99 99.

Bestrijding

We starten in mei met het preventief bestrijden van de eikenprocessierups, omdat dan de eitjes van de eikenprocessievlinder uitkomen. We bestrijden de rups alleen op eiken binnen gebieden waar veel mensen zijn, bijvoorbeeld bij scholen, parken, speelplekken en drukke voet- en fietspaden. Ook houden we rekening met gebieden met belangrijke vlinderpopulaties. Daar bestrijden we niet preventief. We bestrijden de rups alleen in gemeentelijke bomen. Heeft u last van eikenprocessierupsen in bomen op uw eigen terrein? Dan bent u, als eigenaar of bewoner, zelf verantwoordelijk voor bestrijding.

Binnen de kom en buitengebied

Op diverse locaties in de kom en het buitengebied bestrijden we de eikenprocessierups preventief met het biologische bestrijdingsmiddel Xentari, een middel op basis van bacteriën. Als de rupsen het bespoten blad eten, krijgen ze de bacterie binnen en gaan ze dood. Het middel heeft ook een nadeel. Ook rupsen van andere vlinders gaan dood als ze eikenbladeren eten. Daarom voeren we in vlindergebieden geen preventieve bestrijding uit. De kaart van de Vlinderstichting helpt ons bepalen in welke gebieden we het bestrijdingsmiddel Xentari kunnen inzetten. Voor het bespuiten van de eikenbomen zetten we speciale voertuigen in.

Wegzuigen van nesten

We zuigen nesten weg die ontstaan op plekken waar geen preventieve bestrijding wordt toegepast of waar na de preventieve bestrijding alsnog nesten worden gevonden, Daarbij wordt gewerkt op basis van prioriteit. De locaties waar veel mensen risico lopen, hebben de hoogste prioriteit. Dit zijn onder andere scholen, speelplaatsen, sportvelden en zorginstellingen. De capaciteit van de bestrijdingsteams is dit jaar verhoogd.

Probeer elk contact met rupsen en nesten te vermijden. Zorg bij het bezoeken van gebieden met eikenbomen voor bedekking van hoofd, ogen, hals, armen en benen en ga niet in de buurt van eikenbomen op de grond zitten.

Natuurlijke vijanden

Natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups zijn onder andere mussen, mezen, spreeuwen en vleermuizen. Ze leveren een belangrijke bijdrage aan de beheersing van de eikenprocessierups. Veel verschillende boomsoorten, planten, bloemrijke bermen en het minder vaak maaien daarvan dragen bij aan het vergroten van de biodiversiteit. Het aantal natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups neemt daardoor ook geleidelijk toe.

Helaas biedt het vergroten van de biodiversiteit - en daarmee het aantal natuurlijke vijanden - niet direct een oplossing. Het is een proces van jaren. Zo goed mogelijk anticiperen op de plaag en op een goede manier omgaan met de overlast is en blijft daarom belangrijk.

Nestkastjes voor mezen

De mees is een natuurlijke vijand van de eikenprocessierups. Koolmezen eten veel rupsen, waaronder de eikenprocessierupsen. Daarom hebben we vorig jaar als proef mezenkastjes opgehangen. Het bleek een succesvolle aanpak te zijn. Daarom hebben we ook dit jaar weer zo’n 200 nestkastjes opgehangen. We hebben gekozen voor plekken waarover vorig jaar veel overlastmeldingen kwamen. De nestkastjes zijn duurzaam gemaakt. Het hout voor deze nestkastjes komt uit het Rommelgebergte, waar in de storm van 2018 veel bomen zijn omgewaaid.

Helaas biedt het vergroten van de biodiversiteit (en daarmee het aantal natuurlijke vijanden) niet direct een oplossing. Het is een proces van jaren. Zo goed mogelijk anticiperen op de plaag en op een goede manier omgaan met de overlast is en blijft daarom belangrijk.

Wat kunt u zelf doen?

Vergroenen

De eikenprocessierups heeft minder kans in een natuurlijke omgeving die in balans is. U kunt meehelpen door uw tuin te vergroenen. Zorg dat uw tuin bloemen en planten bevat, niet alleen bestrating. Voor een kleine tuin of balkon zijn bloempotten met bloeiende bloemen geschikt. Veel insecten, vogels, bijen en vlinders hebben het hele jaar gevarieerde bloeiende beplanting nodig voor voedsel en bescherming. Het gebruik van gif voor bijvoorbeeld onkruid of het bestrijden van de buxusmot raden we daarom af.

Nestkasten

Het stimuleren van de aanwezigheid van vogels en vleermuizen is een goede aanvulling op het bestrijden van de eikenprocessierups en de eikenprocessierupsvlinder. U kunt dat doen door nestkasten voor mussen, mezen, spreeuwen of vleermuizen op te hangen.

Vermijd contact met de eikenprocessierups

Probeer elk contact met rupsen en nesten te vermijden. Zorg bij het bezoeken van gebieden met eikenbomen voor bedekking van hoofd, ogen, hals, armen en benen en ga niet op de grond zitten  in de buurt van eikenbomen.

Wat kunt u doen als u in aanraking bent geweest met brandharen?

  • Niet wrijven of krabben
  • Strip de huid met plakband
  • Spoel huid en ogen goed met lauw water
  • Gebruik eventueel een verkoelende of verzachtende crème met bijvoorbeeld aloë vera of menthol
  • Was uw kleding op 60 graden Celsius

De klachten verdwijnen in de meeste gevallen binnen twee weken.
Heeft u aanhoudende oogklachten en helpt spoelen niet? Zwellen uw lippen, tong of oogleden op en/of heeft u last van benauwdheid? Bel dan uw huisarts. Ga voor meer gezondheidsinformatie naar de website van de GGD: www.oakie.info(externe link).

Huisdieren

De brandharen van de eikenprocessierups kunnen gevaarlijk zijn voor dieren. Voorkom daarom dat uw huisdieren in contact komen met de rups en vermijd gebieden waar gewaarschuwd wordt voor de eikenprocessierups. Komt uw huisdier toch in contact met brandharen van de rups? Was of spoel de huid, bek of ogen van het dier zorgvuldig met water. Neem bij allergische klachten contact op met een dierenarts.

Veelgestelde vragen

Wat is een eikenprocessierups?

Een eikenprocessierups is de rups van de eikenprocessievlinder. De vrouwelijke vlinder zet na bevruchting op verschillende plaatsen eipakketjes af op vooral op de uiteinden van de takken van de zomereik. Eikenprocessierupsen zitten alleen op eikenbomen. De nesten zitten meestal op de stammen en dikkere takken. De rupsen vormen samen een lint (processie) op de boomstam- of takken als ze op zoek zijn naar voedsel.

Hoe kun je zien dat er eikenprocessierupsen in een eikenboom zitten?

De rupsen leven in groepen en maken op de stammen of dikkere takken van de eikenboom grote nesten: een dicht spinsel van vervellinghuidjes, brandharen en uitwerpselen. Vanuit hun nesten gaan de rupsen 's nachts in processie op zoek naar voedsel.

In welke periode zijn er eikenprocessierupsen?

Rupsen kunnen er zijn in de periode van half april tot eind juni. Door weersomstandigheden kan dit van jaar tot jaar verschillen. De volgroeide rupsen hebben zogenaamde brandharen. Er zijn volgroeide rupsen in de periode half mei tot eind juni.

Wanneer komt de gemeente de rupsen uit de boom bij mij in de buurt weghalen?

We verwachten - net als afgelopen jaren - veel meldingen. Het is helaas niet mogelijk om melders een persoonlijke terugkoppeling over een specifieke eikenboom of groep eikenbomen te geven. Elke melding voegen we toe aan een lijst van alle locaties waar de eikenprocessierups is gezien. Deze lijst handelen we af op basis van prioriteit. We geven prioriteit aan scholen, speelplaatsen, sportvelden, zorginstellingen en in het buitengebied rondom campings en drukke fietsroutes. We stellen de planning dagelijks bij aan de hand van het weer, meldingen op prioriteitslocaties en beschikbare capaciteit. Hierdoor kunnen we niet zeggen wanneer een specifieke locatie aan de beurt is.

Waarom zagen jullie niet gewoon alle eiken in de gemeente om?

Het kappen van eiken is geen oplossing voor het probleem. De eik is een belangrijke boomsoort, heeft een grote ecologische waarde en vervult vele ecosysteemdiensten. Denk bijvoorbeeld aan luchtkwaliteit, het afvangen van water, koeling en CO2 reductie.

Wat moet ik doen als er eikenprocessierupsen in de eikenboom op mijn eigen terrein zitten?

Ziet u eikenprocessierupsen in bomen in eigen tuin of op eigen terrein? Dan bent u als eigenaar of bewoner zelf verantwoordelijk voor de bestrijding. Maar let op: ga niet zelf de rupsen bestrijden. Hierdoor kunt u namelijk gezondheidsklachten krijgen en brandharen van de eikenprocessierups in de omgeving verspreiden. Huur daarom altijd een deskundig bedrijf in.

Waarom begint de bestrijding pas als de eitjes uitkomen?

Eerder hebben biologische bestrijdingsmiddelen geen effect. Deze middelen richten zich namelijk op de rupsen, en niet op de eitjes.

Waarom kan ik zelf niks doen aan de nesten?

Het weghalen van rupsennesten is een gevaarlijke klus. Als u zelf aan de slag gaat, waaien de brandharen van de rups mogelijk alle kanten op. Die brandharen zijn met het blote oog niet te zien. Bij gevaar kan de rups ook brandharen wegschieten. Ook oude nesten kunnen nog vol zitten met brandharen. Daar heeft u niet alleen zelf last van, maar ook de mensen en dieren in de omgeving. Laat bestrijding dus altijd over aan professionele bedrijven.

Hoe snel reageert de gemeente op mijn melding?

Meldingen worden direct in behandeling genomen. We bekijken hoe ernstig de overlast is, en hoe snel er actie nodig is. U krijgt hier geen bericht van.

Meer informatie

Kijk voor meer vragen en antwoorden over de eikenprocessierups op processierups.nu(externe link).